تفکر منفی مزمن، یکی از موانع پنهان اما جدی در مسیر یادگیری مؤثر محسوب می‌شود. پژوهش‌های روان‌شناسی شناختی نشان می‌دهند که افکار منفی، مغز را در حالت دفاعی و اضطرابی نگه می‌دارند و باعث کاهش عملکرد حافظه، تمرکز و سرعت پردازش اطلاعات می‌شوند. این وضعیت، به‌ویژه در محیط‌های آموزشی مجازی که نظارت بیرونی کمتر است، می‌تواند باعث افت انگیزش و ترک یادگیری شود.

نشخوار فکری، مقایسه‌های ذهنی منفی و ترس از شکست، از رایج‌ترین اشکال این تفکر هستند که موجب تحریف واقعیت ذهنی و بزرگ‌نمایی مشکلات می‌شوند. در دانش‌آموزان، این پدیده به شکل اضطراب امتحان و اجتناب از مطالعه بروز می‌کند و در بزرگسالان نیز اغلب با احساس بی‌کفایتی، فرسودگی و افت بهره‌وری همراه است.

برای مقابله با این مشکل، روان‌شناسان تکنیک‌هایی نظیر بازسازی شناختی (تغییر دیدگاه نسبت به افکار منفی)، تمرین ذهن‌آگاهی (Mindfulness)، نوشتن افکار در دفتر ثبت نگرانی‌ها و مدیریت گفت‌وگوی درونی را توصیه می‌کنند. همچنین، تنظیم برنامه‌ریزی‌های واقع‌بینانه، داشتن اهداف کوتاه‌مدت قابل تحقق و دریافت بازخورد مثبت، نقش مهمی در خنثی‌سازی این افکار دارد.

محیط یادگیری سالم و حمایتگر، همراه با آموزش مهارت‌های روانی به فراگیران، می‌تواند مسیر یادگیری را از فشار روانی به مسیر رشد و آرامش بازگرداند.

منبع خبر:

• Nolen-Hoeksema, S. (2000). The Role of Rumination in Depressive Disorders and Mixed Anxiety/Depressive Symptoms. Journal of Abnormal Psychology.

• مرکز پژوهش‌های آموزش دانشگاه هاروارد: harvard.edu/center-on-the-developing-child

• سایت Verywell Mind: How Negative Thinking Affects the Brain – verywellmind.com